"De onzichtbare ruil van geven en nemen”

We kennen allemaal die collega die altijd klaarstaat om te helpen, zonder er ooit iets voor terug te vragen. En ook die ander die liever ontvangt dan geeft, soms zonder het zelf door te hebben. Op de werkvloer draait het – net als in elke relatie of systeem – om balans. Een gezonde uitwisseling tussen geven en nemen is niet alleen essentieel voor persoonlijke relaties, maar ook voor het succes van teams en organisaties als geheel.

Maar hoe ziet dat er concreet uit? En wat gebeurt er als die balans zoek is?

Wij ontrafelden een organisatie waar men worstelde met een enorm hoge werkdruk. Klanten vroegen meer dan ooit, en de stress begon zijn tol te eisen. Totdat een medewerker spontaan begon met het invoeren van ‘kennislunches’. Elke donderdag gaven de medewerkers elkaar praktische tips aan de hand van praktijkvoorbeelden die complex waren. De medewerker die dit in gang zette, deed dit zonder er iets voor terug te vragen. Het ging haar om de druk te verlagen voor het hele team. Uiteindelijk kwam de energie die zij gaf terug, in eerste instantie in de vorm van waardering. Later ook in gedrag; collega’s begonnen elkaar vaker te consulteren of hulp te bieden en bij te springen. Daardoor verbeterde de sfeer en daalde het ziekteverzuim en steeg de klanttevredenheid. Geven leidde tot collectief nemen wat weer leidde tot collectief geven en de uiteindelijke balans.

In een andere organisatie waar wij rondliepen, werd een nieuwe manager binnengehaald om een team “efficiënter” te maken. Zijn aanpak was simpel: hij vroeg medewerkers voortdurend om meer te presteren, meer te rapporteren en flexibeler te zijn. Maar hij vergat iets cruciaals – zelf iets terug te geven. Er was geen erkenning, geen ruimte voor feedback, en al helemaal geen investering in persoonlijke ontwikkeling. Wat gebeurde er? De prestaties zakten in plaats van te stijgen. Medewerkers voelden zich leeggetrokken, gedemotiveerd en niet gewaardeerd. Binnen zes maanden verloor het team twee sleutelspelers, de leidinggevende had veel gevraagd, maar niets gegeven. Het evenwicht was zoek en het kostte de organisatie waardevolle medewerkers. Het was onze rol om de balans weer terug te brengen in het systeem.

En we werkten in een organisatie waar sommige medewerkers op tijd naar huis gingen voor het einde van de dag. Daar vond men van alles van maar besprak dit vooral niet met de personen in kwestie. Die hadden op hun beurt hun werk- en privébalans op orde. Ze werkten vaker in de avond waarmee ze het eerder naar huis gaan compenseerden. De vraag die we met het team besproken hebben ging over wanneer vinden we het hier met elkaar in balans als we het hebben over geven en nemen. Welke verwachtingen hebben we dan en wat moet je hier gewoon doen? Waar zit wel en geen ruimte?

De sleutel tot balans: wederkerigheid als cultuur

Gezonde uitwisseling is geen toevalligheid – het is een cultuurkeuze. Succesvolle organisaties creëren ruimte voor wederkerigheid:

• Geven van erkenning → leidt tot loyaliteit.

• Geven van autonomie → leidt tot verantwoordelijkheid.

• Geven van vertrouwen → leidt tot initiatief.

Maar nemen mag ook. Durf te vragen om hulp, om feedback, om ruimte. Want nemen stelt de ander ook in staat om te geven – en dát schept nu juist verbinding.

Praktische tips om balans te stimuleren in jouw team

1. Check de energiebalans – Vraag jezelf en je team regelmatig af: geven we meer dan we nemen, of andersom?

2. Veranker geven in processen – Denk aan buddy-systemen, kennisdeling, of mentorprogramma’s.

3. Maak nemen veilig – Zorg voor een cultuur waarin het oké is om hulp te vragen zonder oordeel.

4. Leiders: geef het goede voorbeeld – Wees genereus met erkenning, transparantie en tijd.

   
   

Tot slot: de onzichtbare kracht

De balans tussen geven en nemen is vaak onzichtbaar – je voelt het vooral als het uit balans is. Alsof er iets niet klopt. Maar als je het in balans krijgt, ontstaat er iets bijzonders: vertrouwen, veerkracht en groei. Niet door harder te werken, maar door slimmer samen te werken met oog voor de balans van geven en nemen.

Wil jij ook helder krijgen voor jouw organisatie hoe het met de balans van geven en nemen zit? Wij ontrafelen het graag voor je! Kijk voor meer informatie op onze website www.organisatieontrafelaars.nl of bel ons Liesbeth 06-24277508 of Mireille 06-20575443.